Η θέση της γλώσσας και πως επηρεάζει το νευρικό σύστημα, τη μηχανική του σώματος και την υγεία μας.

Γνωρίζατε ότι θέση της γλώσσας επηρεάζει το νευρικό σύστημα και τη μηχανική του σώματος, με έμμεσες ή άμεσες επιπτώσεις την υγεία σε πολλαπλά συστήματα;

Η θέση της γλώσσας στο στόμα συνδέεται έμμεσα με το νευρικό σύστημα, ιδιαίτερα μέσω του τριδύμου νεύρου και του πνευμονογαστρικού νεύρου, το οποίο αποτελεί βασικό μέρος του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος. Δείτε πώς λειτουργεί.

Το τρίδυμο νεύρο (V κρανιακό νεύρο) είναι υπεύθυνο για την αισθητηριακή νεύρωση του προσώπου, συμπεριλαμβανομένων της γλώσσας, των δοντιών και του σαγονιού, καθώς και για τη νεύρωση των μυών της μάσησης. Συνδέεται με τον εγκέφαλο μέσω του εγκεφαλικού στελέχους και παίζει ρόλο στη μετάδοση αισθητηριακών πληροφοριών. Το τρίδυμο νεύρο αλληλεπιδρά έμμεσα με το αυτόνομο νευρικό σύστημα μέσω αντανακλαστικών και ελέγχει τον τρόπο που αναπνέετε, τον τρόπο με τον οποίο χτυπά η καρδιά σας και τον τρόπο που το σώμα σας αντιδρά στο στρες (Panneton, 2013). Η δυσλειτουργία του τριδύμου νεύρου, όπως στην τριδυμική νευραλγία, μπορεί να επηρεάσει την αισθητηριακή αντίληψη ή να προκαλέσει πόνο (Sessle, 2000).

Το πνευμονογαστρικό νεύρο (X κρανιακό νεύρο) ταξιδεύει από το εγκεφαλικό στέλεχος στους πνεύμονες, την καρδιά και το έντερο. Συνδέεται με την περιοχή του φάρυγγα και του λάρυγγα, που βρίσκονται κοντά στη γλώσσα, και επηρεάζει την καρδιά (π.χ., μειώνοντας τον καρδιακό ρυθμό) και τους πνεύμονες (π.χ., ρυθμίζοντας την αναπνοή). Το πνευμονογαστρικό νεύρο ρυθμίζει επίσης την πέψη, την ξεκούραση και την κατάσταση ανάρρωσης, και η γλώσσα, ως μέρος του στοματοφαρυγγικού συστήματος, μπορεί να επηρεάσει αυτές τις λειτουργίες μέσω νευρικών και μηχανικών μηχανισμών. Δυσλειτουργίες του πνευμονογαστρικού νεύρου, όπως μειωμένος τόνος (vagal tone), έχουν συνδεθεί με καρδιακές αρρυθμίες, πεπτικά προβλήματα και αυξημένη απόκριση στο στρες (Thayer & Lane, 2007).

Η θέση της γλώσσας και η ευθυγράμμιση του σαγονιού μπορεί να επηρεάσουν συνολικά την υγεία.

Μηχανική επίδραση της θέσης της γλώσσας

Η θέση της γλώσσας επηρεάζει τη διάμεση οδό του αέρα (airway patency). Όταν η γλώσσα είναι σε λανθασμένη θέση, π.χ., πέφτει προς τα πίσω (όπως στην υπνική άπνοια), μπορεί να εμποδίσει την αναπνοή, προκαλώντας πτώση των επιπέδων οξυγόνου. Αυτό ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, αυξάνοντας τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση για να αντισταθμίσει την έλλειψη οξυγόνου.

Αντίθετα, η σωστή θέση της γλώσσας (π.χ., ακουμπώντας στον ουρανίσκο κατά την ηρεμία) προάγει την ομαλή αναπνοή, ενεργοποιώντας το παρασυμπαθητικό σύστημα μέσω του πνευμονογαστρικού νεύρου, το οποίο προκαλεί χαλάρωση, μειωμένο καρδιακό ρυθμό και καλύτερη οξυγόνωση.

Νευρολογική επίδραση μέσω του πνευμονογαστρικού νεύρου

Το πνευμονογαστρικό νεύρο συνδέεται με το στοματοφαρυγγικό πλέγμα, το οποίο περιλαμβάνει νεύρα που ελέγχουν τη γλώσσα, τον φάρυγγα και τον λάρυγγα. Η κίνηση ή η πίεση της γλώσσας μπορεί να διεγείρει αυτά τα νεύρα, επηρεάζοντας την παρασυμπαθητική δραστηριότητα. Για παράδειγμα, τεχνικές όπως η στοματική αναπνοή ή η γλωσσική πίεση στον ουρανίσκο μπορούν να διεγείρουν το πνευμονογαστρικό νεύρο, προάγοντας την παρασυμπαθητική απόκριση. Αυτό μειώνει τον καρδιακό ρυθμό και προκαλεί ηρεμία, ενώ βελτιώνει την αναπνευστική λειτουργία (Porges, 2007).

Αναπνοή και καρδιακή λειτουργία

Η γλώσσα παίζει ρόλο στη ρινική αναπνοή, η οποία είναι πιο αποτελεσματική για την οξυγόνωση και τη ρύθμιση του διοξειδίου του άνθρακα σε σχέση με την στοματική αναπνοή. Η σωστή θέση της γλώσσας (στην οροφή του στόματος) διευκολύνει τη ρινική αναπνοή, η οποία ενεργοποιεί το πνευμονογαστρικό νεύρο μέσω της ρύθμισης της πίεσης στον θώρακα και της αναπνευστικής συχνότητας. Η ρινική αναπνοή αυξάνει την παραγωγή νιτρικού οξειδίου (NO) από τους παραρρίνιους κόλπους, το οποίο έχει αγγειοδιασταλτική δράση, βελτιώνοντας τη ροή του αίματος και μειώνοντας την πίεση στην καρδιά (Lundberg et al., 2008).

Κλινικές επιπτώσεις

Καρδιακές παθήσεις

Μηχανισμός: Η λανθασμένη θέση της γλώσσας, π.χ., χαμηλά στο στόμα ή πίσω κατά τον ύπνο, μπορεί να προκαλέσει απόφραξη του αεραγωγού, οδηγώντας σε υπνική άπνοια. Η υπνική άπνοια προκαλεί επεισόδια υποξίας (χαμηλό οξυγόνο), αυξάνοντας την αρτηριακή πίεση και τον καρδιακό ρυθμό λόγω ενεργοποίησης του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Αυτό επιβαρύνει την καρδιά, αυξάνοντας τον κίνδυνο για:

• Υπέρταση

• Καρδιακή αρρυθμία

• Καρδιακή ανεπάρκεια

Σωστή θέση γλώσσας: Η γλώσσα που ακουμπά στον ουρανίσκο διευκολύνει τη ρινική αναπνοή, η οποία αυξάνει την παραγωγή νιτρικού οξειδίου (NO), βελτιώνοντας την αγγειακή υγεία και μειώνοντας την πίεση στην καρδιά.

Παράδειγμα: Η ρινική αναπνοή μέσω σωστής θέσης γλώσσας μειώνει το στρες στο καρδιαγγειακό σύστημα, ενώ η στοματική αναπνοή συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών προβλημάτων (Huang & Guilleminault, 2013).

Πεπτικές παθήσεις

Μηχανισμός: Το πνευμονογαστρικό νεύρο, που επηρεάζεται από τη θέση της γλώσσας και την αναπνοή, ρυθμίζει την πεπτική λειτουργία (π.χ., έκκριση γαστρικών υγρών, κινητικότητα εντέρου). Η λανθασμένη θέση της γλώσσας, που οδηγεί σε στοματική αναπνοή, μπορεί να διαταράξει την παρασυμπαθητική δραστηριότητα, προκαλώντας:

• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (GERD), λόγω αλλαγών στην πίεση του διαφράγματος.

• Δυσπεψία ή δυσλειτουργία του εντέρου (π.χ., σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου).

Σωστή θέση γλώσσας: Η ρινική αναπνοή και η σωστή θέση της γλώσσας ενισχύουν την παρασυμπαθητική δραστηριότητα, βελτιώνοντας την πέψη και την κινητικότητα του γαστρεντερικού συστήματος.

Παράδειγμα: Τεχνικές όπως η γλωσσική πίεση στον ουρανίσκο (mewing) ή η ελεγχόμενη αναπνοή χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση της πεπτικής λειτουργίας μέσω ενεργοποίησης του πνευμονογαστρικού νεύρου (Pavlov & Tracey, 2019).

Οδοντιατρικές παθήσεις

Μηχανισμός: Η θέση της γλώσσας επηρεάζει τη δομή της γνάθου και τη στοματική κοιλότητα. Η χαμηλή θέση της γλώσσας ή η στοματική αναπνοή μπορεί να προκαλέσει:

• Στενή άνω γνάθο, οδηγώντας σε συνωστισμό δοντιών ή κακή σύγκλειση (malocclusion).

• Οπισθογναθισμό ή προγναθισμό.

• Αυξημένη πιθανότητα τερηδόνας λόγω ξηροστομίας από στοματική αναπνοή.

• Βρουξισμό (τρίξιμο των δοντιών).

Σωστή θέση γλώσσας: Η γλώσσα που ακουμπά στον ουρανίσκο βοηθά στη διαμόρφωση της άνω γνάθου, προάγοντας τη σωστή οδοντική ευθυγράμμιση και μειώνοντας την πίεση στα δόντια.

Παράδειγμα: Παιδιά με σωστή θέση γλώσσας έχουν μικρότερη πιθανότητα να χρειαστούν ορθοδοντική θεραπεία, ενώ η στοματική αναπνοή συνδέεται με ορθοδοντικά προβλήματα (Proffit et al., 2019).

Πνευμονικές παθήσεις

Μηχανισμός: Η λανθασμένη θέση της γλώσσας μπορεί να εμποδίσει τον αεραγωγό, οδηγώντας σε:

• Υπνική άπνοια ή ροχαλητό, που μειώνουν την οξυγόνωση.

• Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (COPD) ή άσθμα, λόγω μη αποδοτικής αναπνοής.

Σωστή θέση γλώσσας: Η γλώσσα στον ουρανίσκο προάγει τη ρινική αναπνοή, η οποία φιλτράρει, υγραίνει και θερμαίνει τον αέρα, βελτιώνοντας την πνευμονική λειτουργία και μειώνοντας τη φλεγμονή στους αεραγωγούς.

Παράδειγμα: Η ρινική αναπνοή μειώνει τα συμπτώματα του άσθματος, ενώ η στοματική αναπνοή μπορεί να επιδεινώσει τις πνευμονικές παθήσεις (Rappai et al., 2002).

Παθήσεις αρθρώσεων

Μηχανισμός: Η λανθασμένη θέση της γλώσσας μπορεί να επηρεάσει τη στάση του σώματος, ιδιαίτερα την κεφαλή και τον αυχένα, λόγω της σχέσης της με τη γνάθο και την κρανιακή ευθυγράμμιση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε:

• Δυσλειτουργία της κροταφογναθικής άρθρωσης (TMJ), με πόνο ή κλικ στη γνάθο.

• Κακή στάση σώματος, που επιβαρύνει τις αρθρώσεις του αυχένα, της σπονδυλικής στήλης ή των ώμων.

Σωστή θέση γλώσσας: Η γλώσσα στον ουρανίσκο υποστηρίζει τη σωστή ευθυγράμμιση της γνάθου, μειώνοντας την πίεση στην κροταφογναθική άρθρωση και βελτιώνοντας τη στάση.

Παράδειγμα: Η σωστή θέση γλώσσας (mewing) χρησιμοποιείται για τη μείωση των συμπτωμάτων της κροταφογναθικής δυσλειτουργίας (Monaco et al., 2017).

Πόνος

Μηχανισμός: Η λανθασμένη θέση της γλώσσας μπορεί να προκαλέσει:

• Πόνο στην κροταφογναθική άρθρωση λόγω κακής ευθυγράμμισης.

• Κεφαλαλγίες τάσης ή ημικρανίες, λόγω μυϊκής έντασης στον αυχένα ή κακής οξυγόνωσης από στοματική αναπνοή.

• Χρόνιο πόνο λόγω κακής στάσης σώματος, που επηρεάζει τον αυχένα, τους ώμους ή τη μέση.

Σωστή θέση γλώσσας: Ενισχύει την παρασυμπαθητική δραστηριότητα μέσω του πνευμονογαστρικού νεύρου, μειώνοντας το στρες και την αντίληψη του πόνου.

Παράδειγμα: Τεχνικές αναπνοής που περιλαμβάνουν τη σωστή θέση γλώσσας χρησιμοποιούνται σε θεραπείες για τη διαχείριση του χρόνιου πόνου (Zautra et al., 2010).

Μυϊκές παθήσεις

Μηχανισμός: Η λανθασμένη θέση της γλώσσας μπορεί να οδηγήσει σε:

• Μυϊκή ένταση στον αυχένα, τους ώμους ή το πρόσωπο λόγω κακής στάσης ή δυσλειτουργίας της γνάθου.

• Αδυναμία των μυών της γλώσσας ή του φάρυγγα, που επηρεάζει την αναπνοή και την κατάποση.

Σωστή θέση γλώσσας: Ενισχύει τους μύες της γλώσσας και του φάρυγγα, βελτιώνοντας τη στάση και μειώνοντας τη μυϊκή κόπωση.

Παράδειγμα: Ασκήσεις γλώσσας (όπως αυτές που χρησιμοποιούνται στη λογοθεραπεία) μπορούν να μειώσουν τη μυϊκή ένταση και να βελτιώσουν τη λειτουργία των μυών του προσώπου (Logemann, 2007).

Συμπέρασμα

Η θέση της γλώσσας επηρεάζει το νευρικό σύστημα και τη μηχανική του σώματος, με έμμεσες ή άμεσες επιπτώσεις σε πολλαπλά συστήματα. Η σωστή θέση της γλώσσας (ακουμπώντας στον ουρανίσκο, με κλειστό στόμα και ρινική αναπνοή) προάγει την υγεία μέσω:

• Βελτίωσης της αναπνοής και της οξυγόνωσης.

• Ενεργοποίησης του πνευμονογαστρικού νεύρου για παρασυμπαθητική χαλάρωση.

• Υποστήριξης της σωστής στάσης και ευθυγράμμισης.

Αντίθετα, η λανθασμένη θέση της γλώσσας (χαμηλά ή πίσω, με στοματική αναπνοή) μπορεί να επιδεινώσει ή να συμβάλει σε καρδιακές, πεπτικές, οδοντιατρικές, πνευμονικές, αρθρικές, επώδυνες ή μυϊκές παθήσεις.

Βιβλιογραφία

• Huang, Y., & Guilleminault, C. (2013). Obstructive sleep apnea and the tongue. Sleep Medicine Reviews, 17(3), 189–197.

• Logemann, J. A. (2007). Evaluation and treatment of swallowing disorders. Plural Publishing.

• Lundberg, J. O., Weitzberg, E., & Gladwin, M. T. (2008). The nitrate-nitrite-nitric oxide pathway in physiology and therapeutics. Nature Reviews Drug Discovery, 7(2), 156–167.

• Monaco, A., et al. (2017). Autonomic nervous system and temporomandibular disorders. Journal of Oral Rehabilitation, 44(9), 689–695.

• Panneton, W. M. (2013). The mammalian diving reflex: An enigmatic reflex to preserve life. Physiology, 28(5), 284–297.

• Pavlov, V. A., & Tracey, K. J. (2019). The vagus nerve and the inflammatory reflex. Nature Reviews Immunology, 19(1), 13–20.

• Porges, S. W. (2007). The polyvagal perspective. Biological Psychology, 74(2), 116–143.

• Proffit, W. R., Fields, H. W., & Sarver, D. M. (2019). Contemporary orthodontics. Elsevier Health Sciences.

• Rappai, M., Collop, N., Kemp, S., & deShazo, R. (2002). The nose and sleep-disordered breathing: What we know and what we do not know. Chest, 122(4), 1162–1174.

• Sessle, B. J. (2000). Trigeminal nerve and orofacial pain. Progress in Neurobiology, 60(5), 463–484.

• Thayer, J. F., & Lane, R. D. (2007). The role of vagal function in the risk for cardiovascular disease. Progress in Cardiovascular Diseases, 50(1), 22–37.

• Zautra, A. J., et al. (2010). The role of mindfulness in chronic pain management. Pain, 151(2), 297–303.